Hidromodul qrafikinin qurulması

    Butün bitkilərin suvarma rejimi qrafiki ifadə olunur. Absis oxunda suvarma nüddəti, ordinat oxunda isə suyun xüsusi sərfi (müddəti üyğun gələn su sərfləri üst-ütə yığılır) göstərilir. Belə qrafik A.N.Kostyakov tərəfindən təklif olunan hidromodul qrafiki adlanır.
    Hidromodul, bir hektar sahədəki bitkini suvarmaq üçün veriləcək suyun l /san ilə miqdarına deyilir.     Nümunə üçün aşağıda suvarma rejimi cədvəli verilmişdir.

suvarma rejimi cədvəli

sira Bitkinin adı və əkin sahəsi ha suvarma sayı suvarma başlanır suvarma qurtarır suvarma norması m3/ha suvarmanin davamı; gün
1. Pambıq            341 0
1
2
3
4
5
11/04
11/06
06/07
21/07
06/08
02/08
24/04
25/06
20/07
05/08
25/08
05/09
1000
900
900
800
800
700
14
15
15
16
20
11
2.Buğda            1710
1
2
3
11/10
01/04
11/05
05/06
31/10
20/04
25/05
20/06
1200
1000
900
800
21
20
15
16
3.Yonca             850
1
2
3
4
5
6
01/12
01./04
26/04
21/05
26/06
21/07
25/08
20/12
10/04
10/05
05/06
10/07
10/08
05/09
1200
900
900
800
800
800
800
20
10
15
16
15
21
12
4.Qarğıdalı          850
1
2
3
4
01/10
01/04
15/05
15/06
05/08
20/10
15/04
25/05
25/06
20/07
1000
900
900
800
800
20
15
11
11
16
5.Üzüm bağı        620
1
2
3
4
5
6
16/11
15/08
25/04
01/06
26/06
15/07
15/08
16/12
31/03
10/05
20/06
05/07
30/07
25/08
1000
1000
900
900
900
800
800
31
17
16
20
10
16
11
6.Həyətyanı sahə   311-501/0410/095000163
CƏMİ                        775

     Suvarma norması (m) və suvarma müddəti (t) məlum ikən hidromodul qrafikinin ordinatı bu formula ilə hesablanır:


q =αm1000/86400 t =αm/86.4 t


α—bitkinin ümuni sahədən tutduğu hissə %-lə;
86400—sutka ərzində saniyələrin sayı;

     Bütün hesabatlar aşağıdakı cədvəldə göstərilir:

Nizamlanmamış hidromodul qrafiki

sira Bitkinin adı və faizi Suvarma sayı Suvarma başlanır Suvarma qurtarır Suvarma norması m3/ha Suvarmanin davamı;gün Hidromodulun ordinatı q=αm/86.4 t
1. Pambıq 44% 0
1
2
3
4
5
11/04
11/06
06/07
21/07
06/08
26/08
24/04
25/06
20/07
05/08
25/08
05/09
1000
900
900
800
800
700
14
15
15
16
20
11
0.365
0.305
0.305
0.254
0.204
0.326
2.Buğda 22% 0
1
2
3
11/10
01/04
11/05
05/06
31/10
20/04
25/05
20/06
1200
1000
900
800
21
20
15
16
0.145
0.128
0.153
0.128
3.Yonca 11% 0
1
2
3
4
5
6
01/12
01./04
26/04
21/05
26/06
21/07
25/08
20/12
10/04
10/05
05/06
10/07
10/08
05/09
1200
900
900
800
800
800
800
20
10
15
16
15
21
12
0.076
0.114
0.085
0.064
0.068
0.048
0.085
4.Qarğıdalı 11% 0
1
2
3
4
01/10
01/04
15/05
15/06
05/08
20/10
15/04
25/05
25/06
20/07
1000
900
900
800
800
20
15
11
11
16
0.064
0.076
0.104
0.096
0.064
5.Üzüm bağı 8% 0
1
2
3
4
5
6
16/11
15/08
25/04
01/06
26/06
15/07
15/08
16/12
31/03
10/05
20/06
05/07
30/07
25/08
1000
1000
900
900
900
800
800
31
17
16
20
10
16
11
0.030
0.054
0.052
0.042
0.083
0.046
0.067
6.Həyətyanı sahə 4%1-501/0410/0950001630.014


    Cədvəl əsasında nizamlanmamış hidromodul qrafikinin qurulur.
Hidromodul qrafiki suvarma üçün tələb olunan suyun xüsusi sərfini ifadə edir, odur ki, bütün kanal və qurğuların fəaliyyəti hidromodul qrafikinin maksimum ordinatına q max görə hesablanmalıdır. Kanalin sərfi bu ordinata əsasən hesablandığına görə onu mümkün qədər azaltmaq və qrafikdəki digər girinti-çıxıntıları nizamlamaq lazım gəlir.
Nizamlama hesabına qrafikin ordinatini ən azı 20—30 %azaltmaq olar.

 sekil

     Nizamlanmış hidromodul qrafikinin quran zaman bir sira şərtlərə əməl olunmalıdır:
a). Bitkiyə verilən suyun miqdarını dəyişmək olmaz, belə ki,

q1 t1 = q2 t2


q1 t1 və q2 t2 — uyğun olaraq nizamlanmadan əvəl və sonra hidromodulun ordinatı və suvarma müddəti;

b). Suvarma müddətini özünə paralel olaraq beş gün irəli-geri və ya eyni miqdarda azaltmaq, ya da artırmaq olar;
     Bütün hesabatlar aşağıdakı cədvəldə göstərilir:

Nizamlanmış hidromodul qrafiki

sira Bitkinin adı və faizi suvarma sayı suvarma başlanır suvarma qurtarır suvarma norması m3/ha suvarmanin davamı;gün hidromodulun ordinatı q=αm/86.4 t
1. Pambıq 44% 0
1
2
3
4
5
11/04
11/06
06/07
21/07
06/08
26/08
30/04
25/06
20/07
05/08
25/08
05/09
1000
900
900
800
800
700
20
15
15
16
20
11
0.255
0.305
0.305
0.254
0.204
0.326
2.Buğda 22%0
1
2
3
11/10
01/04
11/05
05/06
31/10
30/04
25/05
20/06
1200
1000
900
800
21
30
15
16
0.145
0.085
0.153
0.102
3.Yonca 11%0
1
2
3
4
5
6
01/12
01./04
01/05
26/05
26/06
21/07
25/08
20/12
10/04
10/05
10/06
05/07
10/08
05/09
1200
900
900
800
800
800
800
20
10
10
16
10
21
12
0.076
0.114
0.114
0.064
0.102
0.048
0.085
4.Qarğıdalı 11%0
1
2
3
4
01/10
01/04
11/05
11/06
05/08
20/10
10/04
25/05
25/06
20/07
1000
900
900
800
800
20
10
15
15
16
0.064
0.115
0.076
0.068
0.064
5.Üzüm bağı 8%0
1
2
3
4
5
6
16/11
15/03
01/05
26/05
26/06
21/07
10/08
16/12
31/03
10/05
10/06
05/07
05/08
25/08
1000
1000
900
900
900
800
800
31
17
10
16
11
11
16
0.030
0.054
0.083
0.052
0.067
0.067
0.046
6.Həyətyanı sahə 4%1-501/0410/0950001630.014

 sekil